Psychologia indywidualna i psychoanaliza

Psychologia indywidualna została stworzona przez Alfreda Adlera (1870–1937). Pozostaje ona w dialogu z innymi nurtami psychoanalitycznymi i dzieli z nimi następujące podstawowe założenia:

​

- Doświadczenia nie są przetwarzane wyłącznie w sposób świadomy – działają również nieświadomie, wpływając na nasze przeżycia oraz sposób, w jaki kształtujemy nasze życie.

​

- Na skutek historii życia rozwijamy indywidualną gotowość do reagowania: często nie postrzegamy rzeczy takimi, jakie są, lecz takimi, jakimi nauczyliśmy się je widzieć – i reagujemy zgodnie z tym wzorcem. W efekcie wpadamy w powtarzające się schematy, które są nam co prawda znajome, ale jednocześnie nas ograniczają.

 

- Życie stawia nas przed sprzecznymi wymaganiami oraz niezaspokojonymi potrzebami – na przykład potrzebą bezpieczeństwa i bliskości – które często pozostają w związku z wcześniejszymi lub aktualnymi doświadczeniami relacyjnymi. W ich wyniku mogą rozwijać się wewnętrzne konflikty, próby kompromisowego radzenia sobie lub deficyty, które z kolei przejawiają się w postaci objawów psychicznych lub cierpienia. Za każdym objawem kryje się zatem indywidualna przyczyna lub funkcja.

​

Psychologia indywidualna wzbogaciła teorię psychoanalityczną o własne, oryginalne koncepcje. Szczególne znaczenie ma dziś pojęcie poczucia niższości oraz związana z nim mechaniczna kompensacja, która może wyrażać się w dążeniu do nieosiągalnych celów, ideałów lub w pragnieniu władzy.

​

Adler jednak – w przeciwieństwie do podejścia skoncentrowanego wyłącznie na deficytach – podkreślał twórczy potencjał człowieka oraz jego potrzebę przynależności i współdziałania. To właśnie takie spojrzenie na człowieka do dziś inspiruje mnie w pracy terapeutycznej.
 

Jak możliwa staje się zmiana​

Terapia to doświadczenie bezpieczeństwa i emocjonalnego oparcia w relacji z empatycznym drugim człowiekiem – także w odniesieniu do tych części siebie, które są zawstydzone, lękowe czy agresywne. W takich warunkach zmiana rozpoczyna się od zrozumienia aktualnego cierpienia – jego znaczenia i wewnętrznych powiązań.

​

Jednocześnie uwaga kieruje się ku temu, co powtarza się w relacji terapeutycznej: znane lub nieuświadomione wzorce i oczekiwania, wewnętrzne postawy i konflikty. Ich interpretacja oraz afektywne przepracowanie umożliwiają głębsze postrzeganie siebie i świata – a także uznanie własnych granic i możliwości.